BES 12 Milyonluk Çalışanı Zarara Uğratıyor! BES Hakkında Araştırma Önergesi

BES 12 Milyonluk Çalışanı Zarara Uğratıyor! BES Hakkında Araştırma Önergesi verildi. Peki BES nedir? Zorunlu BES'e katılma ve çıkma nasıl olur? Tüm sorular haberimizde

BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ

Bireysel emeklilik sistemi aktif çalışanların, çalışma hayatları boyunca gelirlerinin bir kısmını emeklilik hayatlarında daha rahat yaşayabilmek için biriktirdikleri uzun vadeli bir finansal kaynaktır.

BES'in zorunlu hale gelmesiyle birlikte, pek çok tartışmalara yol açan bu finansal kaynak hakkında CHP milletvekili Bayram Yılmazkaya önemli açıklamalarda bulundu. Vatandaşı zor durumda bıraktığını ifade etti.

ARAŞTIRMA ÖNERGESİ VERDİ

CHP Gaziantep Milletvekili Bayram Yılmazkaya, 12 milyon katılımcıya ve 94 milyar liralık fon büyüklüğüne ulaşan Bireysel Emeklilik Siteminin vatandaşı zarara uğrattığını söyledi ve zorunlu hale getirilen BES ile ilgili TBMM’ye araştırma önergesi verdi.

ZARAR EDİYOR
Yılmazkaya, “Katılımcı 100 lira kendi hesabına yatırıyor, devlet de yatırılan bedelin yüzde 25’ini katılımcının emekliliğinde vermek üzere ayrı bir fona yatırıp değerlendiriyor. Bu fon kurulduğu andan itibaren zarar ediyor” dedi.

YANLIŞ DEĞERLENDİRİLDİ
Bayram Yılmazkaya şunları söyledi: ‘’Günümüzde en sıradan yatırım enstrümanı olan döviz, altın gibi araçlar bile yılda yüzde 25 kâr sağlarken, devletimiz bu fonu zarara geçirmeyi başardı. Katılımcıların her ay yatırdıkları prim ödemelerinin yanlış fonlarda değerlendirilmesi sonucu BES hesaplarında karşılaştıkları eksi bakiye ile emeklilik süreleri dolana kadar yaptıkları onca birikim kuşa dönmüş olacak.”

ÇÖZÜM NE?
Katılımcının yüzde 98’inden fazlasının fon seçimi noktasında ve sistemin karmaşıklığından ötürü hiç işlem yapamadığına dikkat çeken CHP’li vekil Yılmazkaya, danası katılımcının sisteme yasal süresinde bir kere dahi giremediğini öne sürdü. Yılmazkaya şunları söyledi: “Bu konuda adım da atılmıyor. Herkesin katılımcısı olduğu şirket üzerinden fonlarının profesyoneller tarafından ortak bir şekilde yönetilmesi, sitemdeki vatandaşın zarar etmesini önleyeceği gibi daha fazla kazanmasını sağlayacaktır. TL üzerinden birikim sağlanan bu sitemde biriken paranın yüksek enflasyon ve Türk Lirasının Dolar karşısında büyük oranda değer kaybetmesi sistemin cazibesini kaybetmesine sebep olmaktadır. Bu sistemin vatandaşın lehine daha verimli bir şekilde düzenlenmesi gerekmektedir.”

BES NEDİR?

Bireysel Emeklilik Sistemi, kısaca BES, sosyal güvenlik sisteminin tamamlayıcı unsurlarından biri olarak görülmektedir. Aktif çalışanların, çalışma hayatları süresince kazançlarının bir kısmını biriktirerek emekli olmalarının ardından mevcut refah seviyesinin korunmasının amaçlandığı BES, aynı zamanda uzun vadeli finansal kaynak yaratmakta ve istihdamın arttırılmasında rol oynamaktadır. Gönüllü katılım esasına dayanan bir sistem olmakla birlikte, Türkiye'de yapılan düzenleme ile 1 Ocak 2017 tarihinden itibaren zorunlu hale gelmiştir. Otomatik katılım olarak da ifade edilen sistemden ayrılmak isteyenler, ilk 2 ayın ardından sistemden çıkabilirler.

ZORUNLU BES KİMLERİ KAPSIYOR?

T.C. Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren uygulama, 45 yaşın altında Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan kamu ve özel sektör çalışanlarının tamamını kapsamaktadır.

ZORUNLU BES'E KATILIM VE ÇIKMA

Otomatik katılım olarak uygulanacak BES sistemine katımlar iş verenler aracılığıyla gerçekleştirilecektir. Müsteşarlık tarafından uygun görülen bir emeklilik şirketi ile anlaşan şirketler üzerinden çalışanlar sisteme katılacaklar. Emeklilik şirketleri ise 31 Mayıs 2016 tarihli 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun hükümlerine uygun olarak bir emeklilik sözleşmesi hazırlar ve çalışanlar plana dahil edilir. Tüm bunların ardından iş verenler bunu çalışanlarına tebliğ ederler. Her ne kadar adında "zorunlu" ifadesi bulunsa da, bu ilk katılım aşamasında geçerlidir. Sonrasında sistemde çalışanlar sistemden ayrılmak istemeleri durumunda iki ay içerisinde cayabilirler. Cayma durumunda her hangi bir maddi kayıp yaşanmaz. Sistemden çıkan çalışanlara 10 iş günü içerisinde yatırdıkları katkı payları iade edilmektedir. Ancak bu durumda ve ilk 3 yıl içerisinde zorunlu BES'ten vazgeçilmesi durumunda devlet katkısını almak mümkün değildir.

MAAŞLARDAN NE KADAR KESİNTİ YAPILACAK?

BES sistemine katılmanız halinde prime esas kazancın %3'ü çalışanların maaşlarından kesilecek ve sisteme aktarılacaktır. Ancak isteyenler daha fazla kesinti yapılmasını da talep edebilmektedir. Üst sınırla ilgili bir kısıtlama bulunmamaktadır. Sistemde kalınması durumunda her ay katkı paylarına devlet %25 oranında katkıda bulunacaktır.

ÖDEMEDE GECİKME OLURSA NE OLUR?

Ödemeler şirket üzerinden yapılmaktadır. Eğer işvereniniz ödemenizi zamanında yapmazsa, parasal kaybınızı karşılamak durumundadır.

İŞ DEĞİŞTİRME YA DA İŞVERENİN İFLASI DURUMUNDA NE OLACAK?

Zorunlu BES sistemine geçtikten sonra iş değiştirmek isterseniz bir sorun yaşamazsınız. Yeni işvereninizin bir BES planı varsa, önceki birikiminiz buradaki sisteme aktarılır ve hiç bir kayığ yaşamadan sistemde kalmaya devam edebilirsiniz. Diğer yandan çalışılan iş yerinin iflası durumunda da sistemdeki çalışanlar zarara uğramaz, çünkü devlet güvencesi altında olurlar. İşveren durumu ihlal etmesi durumunda ise devlet yaptırımıyla karşılaşacaktır.

MEVCUT SİSTEMDE OLANLAR NE OLACAK?

Halihazırda BES'e kayıtlı olanlar zorunlu BES durumunda ne olacağını merak ediyor. Eğer çalışan iki BES'inin olmasında bir sorun görmüyorsa her ikisini de devam ettirebilir. Ancak istemediği takdirde zaten 2 ay içerisinde otomatik katılımdan ayrılma hakkınız bulunuyor. Mevcut BES'in iptal ettirilip otomatik katılıma aktarılması, taşınması gibi bir durum söz konusu değildir.

e-DEVLET'TEN TAKİP EDEBİLİRSİNİZ

Türkiye Sigorta Birliği açıklamasına göre, BES'te katılımcıların bilgilendirilmesi amacıyla e-Devlet'te e-Hizmetler bölümündeki Emeklilik Gözetim Merkezi sekmesinde "Bireysel Emeklilik Sistemi Devlet Katkısı Kullanım ve Limit Bilgileri Sorgulama" servisi başlatıldı. Temmuz 2016 sonunda kullanıma açılan servis aracılığıyla katılımcılar sistemdeki tüm sözleşmelerine ilişkin olarak; temel sözleşme bilgilerini, hesaplanan devlet katkısı tutarını ve ilgili yıl için kalan devlet katkısı limitini e-Devlet üzerinden takip edebiliyor.

OTOMATİK BES NE ZAMAN BAŞLAYACAK?

*Çalışan sayısı 1.000 ve üzeri olan şirketler; 1 Ocak 2017

*Çalışan sayısı 250 - 999 arasında olan şirketler; 1 Nisan 2017

*Çalışan sayısı 100 - 249 arasında olan şirketler; 1 Temmuz 2017

*Çalışan sayısı 50 - 99 arasında olan şirketler; 1 Ocak 2018

*Çalışan sayısı 10 - 49 arasında olan şirketler; 1 Temmuz 2018

*Çalışan sayısı 5 - 9 arasında olan şirketler; 1 Ocak 2019

DEVLET KATKISI NE KADAR OLACAK?

Zorunlu BES'te devlet katkı payına %25 oranında katkı sağlamaktadır. Sistemde kalınması durumunda ise ilave 1000 TL devlet katkısı sağlanacaktır. Emeklilik hakkı kullanıldığında, bireysel emeklilik hesabında bulunan birikimini en az 10 yıl süreli bir yıllık gelir sigortası sözleşmesi kapsamında almayı tercih edene, birikiminin %5’i karşılığında ek devlet katkısı sağlanacak. Sistemde kalma süresine göre devlet katkısı aşağıdaki gibi olacaktır:

0-3 yıl - %0
3-6 yıl - %15
6-60 yıl - %35
10 yıl ve üzeri %60
Emeklilik Dönemine kadar - %100

Bilindiği gibi. Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) 01.01.2017 tarihinden itibaren uygulanmak üzere işyerinde çalışan sayısına göre kademeli olarak yürürlüğe girmişti.
I- GİRİŞ:

6740 sayılı Kanunla. 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunda yapılan düzenlemeyle, çalışanların otomatik olarak bir emeklilik planına dâhil edilmesi zorunluluğu getirilmiş ve buna ilişkin çıkarılan yönetmeliğe göre. Bakanlar Kurulu kararı ile 01.01.2017 tarihinden itibaren yürürlüğe konulmuştur. Söz konusu kanun ve çıkarılan yeni yönetmelik hükümlerine göre, özel ve kamu sektöründe çalışanlardan Türk vatandaşı olan ve 45 yaşını doldurmamış tüm çalışanların Bireysel Emeklilik Sistemi'ne işçi sayısına göre kademeli olarak dahil edilmeleri zorunlu bulunmaktadır.

Buna göre:

A- 2017 Yılında Bireysel Emeklilik Sistemi Kapsamına Girmiş Olan İşyerleri:

a) Çalışan sayısı 1000 ve üzerinde olan işyerlerinde; 01.01.2017 tarihinden itibaren,

b) Çalışan sayısı 250 ve üzerinde olan işyerlerinde: 01.04.2017 tarihinden itibaren,

c) Çalışan sayısı 100 ve üzerinde olan işyerlerinde; 01.07.2017 tarihinden itibaren,

d) Çalışan sayısı 50 ve üzerinde olan işyerlerinde ; 01.01.2018 tarihinden itibaren,

e) Çalışan sayısı 10 ve üzerinde olan işyerlerinde; 01.07.2018 tarihinden itibaren

Bireysel Emeklilik Sistemi zorunlu olarak halen uygulanmaktadır.

B- 2019 Yılımla Bireysel Emeklilik Sistemi Kapsamına Girecek Olan İşyerleri:

01.01.2019 tarihinden itibaren 5 ila 9 isçinin çalısacağı / çalıstığı işyerlerinde. Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) zorunlu olarak uygulanacaktır.

II- Birden Fazla İşyeri Olan İşverenin Çalışan Sayısının Belirlenmesi:

Birden fazla işyeri olan İşverenin çalışan sayısının belirlenmesinde, bütün işyerlerinde çalışanların toplamı göz önünde bulundurulacaktır. İşyerlerinin başka illerde olması bu durumu değiştirmeyecektir.

III- Bireysel Emeklilik Sistemi Kapsamına Zorunlu Olarak Dahil Olanlar:

Türk vatandaşı olup, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentlerine göre muhasebe web com(SSK ve Emekli Sandığına tabi) çalışanlardan:

a- İşverenin Yönetmelik kapsamına alınma tarihi itibariyle çalışmakta olan 45 yaşını doldurmamış kişileri,

b- İşverenin kapsama alınmasından sonra bu işverene bağlı olarak işe başlayan ve işe başlama tarihinde 45 yaşını doldurmamış kişileri ve bu çalışanları istihdam eden işverenleri kapsar

Ancak, 5510 sayılı Kanununun 5. maddesinin (g) bendi kapsamında yer alan ve ülkemiz ile sosyal güvenlik Sözleşmesi olmayan ülkelere götürülen Türk işçileri, otomatik katılım kapsamında bulunmamaktadır.

IV- Çalışanın Katkı Payının Hesaplanması ve Emeklilik Şirketine Aktarılması:

Yönetmelik kapsamında çalışanların ücretinden işveren tarafından prime esas kazancın %3’ü oranında çalışan katkı payı hesaplanır. Hesaplanan tutarın virgülden sonraki kısmı hesaplamada dikkate alınmaz.

V- Çalışan İşçinin Bu sistemden (BES) Cayma Hakkı Bulunmaktadır:

Yapılan bu düzenleme çerçevesinde, kapsama giren işverenler, bir emeklilik şirketiyle anlaşıp 45 yaşın altındaki tüm çalışanlarını bir emeklilik planına dâhil etmekle yükümlüdür. Ancak işçi, işveren tarafından emeklilik planına dâhil edildiğine ilişkin bildirim yapıldığı tarihten itibaren iki ay içerisinde emeklilik sistemine dâhil olmamayı seçebilir. İşçi “CAYMA” hakkını kullanması durumunda, o tarihe kadar fona ödenen katkı payları, varsa hesabında bulunan yatırım gelirleri ile birlikte, on iş günü içinde işçiye iade edilecektir. Ayrıca, cayma hakkını kullanmayan işçi, bazı durumlarda katkı payı ödemesine ara verilmesini talep edebilecektir.

VI- Bireysel Emeklilik Sisteminde Emeklilik Şartları ve Devlet Katkısı:

İşverenleri tarafından bu kapsamda otomatik olarak bireysel emeklilik sistemine dâhil edilen çalışanların emekli olmaya hak kazanmaları için sisteme giriş tarihinden itibaren en az on yıl sistemde bulunmak koşuluyla 56 yaşını tamamlamaları gerekiyor.

Çalışanlar tarafından ödenen katkı paylarına] mevcut bireysel emeklilik sistemi ile aynı koşullara tabi olarak % 25 oranında Devlet katkısı teşviki verilecektir. Cayma süresi sonrasında sistemde devam etmeye karar veren çalışanlara. 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununa göre 1.000 TL tutarında Devlet katkısı sağlanacaktır. Ayrıca, emeklilik halinde hesabındaki birikimi en az 10 yıl süreli yıllık gelir sigortası sözleşmesi kapsamında kalmayı tercih eden çalışana birikiminin % 5’i oranında ek Devlet katkısı teşviki verilecektir.

VII- BES ile ilgili İşverenlerin Yükümlülüğü ve Sorumlulukları:

1- İşverenler öncelikle, otomatik katılım için emeklilik planı düzenleme konusunda Hazine Müsteşarlığı tarafından yetkilendirilmiş, aşağıda vazıh bulunan en az bir emeklilik sirkeli ile emeklilik sözleşmesi imzalamak zorundadır. Duna göre, işverenlerin merkez vc/veya taşra birimleri adına emeklilik sözleşmesi imzalanmasına ilişkin olarak yetkili yöneticilerini belirlemesi de gerekmektedir.

2- Çalışan tarafından sisteme ödenecek katkı paylarının çalışanın ücretinden kesilerek emeklilik şirketine aktarılması. İşveren katkı payını zamanında emeklilik şirketine aktarmaz veya geç aktarırsa, çalışanın birikiminde oluşabilecek parasal kaybı telafi etmek zorundadır.

3- Söz konusu bu yükümlülüklerin yerine getirilmesi işverenin sorumluluğunda olup, yükümlülüklerini yerine getirmeyen işverenlere, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından her bir ihlal için 100 TL idari nara cezası uygulanacaktır.

ANKARA SMMMO
Sosyal Güvenlik Mevzuatı Komisyonu

Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı tarafından yetkilendirilmiş Emeklilik Şirketlerin Unvanları aşağıya çıkarılmıştır.

1- Aegon Emeklillik ve Hayat A.Ş.

2- Allianz Hayat ve Emeklilik A.Ş.

3- Allianz Yaşam ve Emeklilik A.Ş.

4- Anadolu Hayat ve Emeklilik A.Ş.

5- Asya Emeklilik ve Hayat Ş.

6- Avivasa Emeklilik ve Hayal Ş.

7- Axa Hayat ve Emeklilik A.Ş.

8- BNP Paribas Cardif Emeklilik A.Ş.

9- Cigna Finans Emeklilik ve Hayat Ş.

10- Fiba Emeklilik ve Hayat A.Ş.