Sosyal güvenlik sisteminde ölüm riskine karşılık sağlanan bazı yardımlar var. Bunlardan en önemlisi ölüm aylığı. Halk arasında yetim veya dul aylığı olarak bilinen ölüm aylığının alınması için bazı kriterler söz konusu. Dul aylığı denilince yalnızca kadınların bu aylığı alabileceği düşünülür. Halbuki kriterler karşılanıyorsa, dul erkekler de dul aylığı alabilir. Yani SGK, dul eşler arasında cinsiyet ayrımı yapmaz.
Dul ve yetim aylıkları toplumda en çok merak edilen konuların başında geliyor. Ancak, hak sahipleri konuyu yeterince bilmediği için mağdur oluyor. Şu anda bu hakkını öğrenen geriye dönük 5 yıllık toplu ödeme alabilir.
Yasaya göre; dul, evlilik birlikteliği içinde eşini kaybedenlere deniyor. Bu tanım daha çok kadınlar için kullanılıyor. Ama, sosyal güvenlikte dul kavramı kadın ve erkek içinde geçerli. Yani her iki cinsiyete sağlanan haklar eşit. Bu haklar yasanın karmaşık olmasından pek de iyi anlaşılamıyor ve çoğu kişi de hakkını zamanında alamıyor.
KİMLER YARARLANIR?
Eşi vefat edenlere dul maaşı bağlanması için bazı kriterleri yerine getirmek gerekiyor. Bunlardan birincisi vefat eden eşin, mevzuatta yer alan prim gün sayısına sahip olması. Yasa gereği sigortalının vefatı halinde en az 900 gün primi varsa beş yıldır sigortalı ise hak sahiplerine talepleri halinde maaş bağlanıyor. Tabi burada kritik bir tarih var.
EN AZ 900 GÜN PRİM
Sigortalının vefatı 1 Ekim 2008 sonrası ise her türlü borçlanmalar dahil en az 1800 gün ile maaş bağlanır. Sigortalının vefatı 1 Ekim 2008 öncesi ise dul maaşının bağlanması için her türlü borçlanmalar dahil en az 900 gün ve 5 yıllık sigortalılık süresi olması yetiyor. Eğer ölen sigortalının yeterli prim ve çalışma süresi yoksa hak sahibine maaş bağlanmıyor.
GERİYE DÖNÜK ÖDEME
Dul maaşında başvuru şart. Çoğu bu haktan haberdar olmadığı için mağdur. Ama bu hakkı almak için zaman sınırlamasının olmadığını unutmayın. Ancak, maaş talep edildikten sonra hakkın doğduğu tarihten geriye doğru 5 yıllık maaş alınabiliyor. Eğer medeni haliniz değişmediyse dul maaşı hakını yeni öğrendiyseniz geriye dönük bu 5 yıllık birikmiş maaşı toplu alabilirsiniz.
ÖLÜM TARİHİ ÖNEMLİ 
Ölen eşin ve ölen anne-babanın sigorta statüsü farklı ise ölüm tarihlerine göre iki maaş veya tek maaş ödenmesi söz konusu olabiliyor. Sigortalılık statüsü (SSK, Bağkur, Emekli Sandığı) farklı, eş ve anne-babanın ikisi de 1 Ekim 2008 tarihinden önce ölmüşse iki maaş bağlanıyor. Eş ve anne-babadan biri 1 Ekim 2008’den önce diğeri 1 Ekim 2008’den sonra ölmüşse yine iki maaş hakkı var.
EN ŞANSLI MEMUR
Eğer iki ölüm 1 Ekim 2008’den sonra ise sadece bir maaş ödeniyor. Ancak ölümlerin ikisi de 1 Ekim 2008 sonrası olsa bile sigorta statüsü farklı olması koşuluyla istisnai olarak memur kızı veya memur eşi iki maaş alabiliyor. Örneğin, eşi memur emeklisi, babası SSK veya Bağkur emeklisi olan kadınlar için eşin ve babanın ölüm tarihinin önemi yok. Her halde iki maaş alma hakları var.(Bilal Emin TURAN / Posta)