Kadroya geçen taşeron işçilerin fazla çalışmaları halinde almaları gereken fazla mesai ücretleri nasıl alınabilir? Taşeron işçiler fazla mesai ücretini nasıl hakeder?

İşçilere 4857 Sayılı İş kanununda haftalık 45 saati aşan çalışmalar fazla mesaiyi ifade eder. Fazla çalışma ya da fazla mesai işçiye ilave ve zamlı ücret ödenir. İş Kanuna göre her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde 50 yükseltilmesi suretiyle ödenir.  Peki taşerondan kadroya geçen işçilerde durum nasıl?

İş Kanunu’nun 41. maddesine göre, fazla çalışma süresi toplamının yılda 270 saatten fazla olamayacağı hükmü getirildi. Bu süreyi aşan çalışmalarda işveren işçisine fazla ücreti ödüyor. Ancak burada da işçiden fazla çalışmasının ispatı isteniyor.

FAZLA MESAİ NASIL KANITLANIR?
Yargıtay’a göre, işçinin fazla çalışma ücreti isteyebilmesi için öncelikle fazla çalışmanın işverence istendiğini kanıtlaması gerekir. Yargıtaya göre, fazla çalışma iddiasını işçinin, karşı iddiayı ve özellikle ücreti ödeme savını da işverenin kanıtlaması gerekir. Bunun için işçinin fazla çalışma saatlerini kanıtlaması için tanıklara ihtiyacı var. Bordrolarda fazla çalışma ve tatil sütunu bulunduğu halde bu sütunun boş bırakılmış olması, işçinin fazla çalışma yapmadığının kanıtı olarak kabul edilmiyor. Böyle bir bordronun işçi tarafından ön koşulsuz imzalanması bu haktan vazgeçilmesi anlamında yorumlanamıyor.

FAZLA MESAİNİN ÜCRETİ NE KADAR?
Çalışana her bir fazla saat çalışma için verilecek ücret çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödeniyor. Fazla süreli çalışmalarda, her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde yirmi beş yükseltilmesiyle ödeniyor. Ancak taraflar anlaşarak daha yüksek oranda bir zamlı ücret ödenmesini kararlaştırabilirler.

BU MESLEKLER FAZLA ÇALIŞAMAZ
Bazı mesleklerin fazla mesai yapması kanunca yasak. Örneğin, yer altı maden işlerinde zorunlu ve olağanüstü fazla çalışma yapılması mümkün, normal fazla çalışma yapılması yasak. Fazla Çalışma Yönetmeliğine göre, günde en çok 7,5 saat çalışılabilecek veya 7,5 saatten az çalışmayı gerektiren işlerde, gece çalışmalarında, maden ocakları işleri, kablo döşenmesi, kanalizasyon ve tünel inşaatı gibi yer veya su altında çalışılacak yerlerde fazla çalışma yapılamaz.
Turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla yedi buçuk saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabilir. Bu işler bakımından gece döneminde 7,5 saatten daha fazla çalışma yapılması mümkündür. 18 yaşından küçük olanlara ve iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi ile kararlaştırılmış olsa bile, sağlıklarının elvermediği hekim raporuyla belgelenen işçilere, yeni doğum yapan ve çocuk emziren işçilere fazla çalışma yaptırılamaz.

GÜNLÜK DİNLENME SÜRELERİ
“Ara dinlenmeleri çalışma süresinden sayılmaz” diyen Uzm. Arb. Avukat Sümeyye Öcal, “Servisle işyerine gelmek için geçirilen zaman da çalışma süresine dahil değildir. Bu nedenle çalışanlar günlük çalışma süresini ara dinlenmeleri çıktıktan sonra ve işbaşı yaptıkları saat üzerinden hesaplamalı. Günlük çalışma süresi 9 saat olan bir iş yerinde, bunun 7,5 saati çalışma süresi, 1 saati yemek, 15’er dakika dinlenme molasıdır. Bu da çalışma süresinden sayılmıyor. Haftalık 45 saat sınırı aşılabilir ve aşıldığında çalışana fazla mesai karşılığı ücret ödenmesi gerekir. Ancak günde en fazla 11 saat çalışılabilir. Her ne şart altında olursa olsun günde 11 saatten fazla çalışılamaz. İşçinin rızası olsa bile 11 saatten fazla çalışmaya izin verilmez” dedi.

FAZLA MESAİ HESAPLAMA FORMÜLÜ
Hafta içi mesaisi hesaplama örneği: Bir personel hafta içi her gün 1’er saatten toplam 5 saat mesaiye kalmış ve normal saatlik ücreti 10TL ise:
Haftalık 45 saatin altındaki mesailerde:
(Normal saat ücreti=10TL)+(saatlik %25 mesai farkı=2.5TL)x(toplam mesai saati=5)=62.5TL şeklinde hesaplanır.
Hesap makinesi için formül:
(toplam mesai saati) x (Normal saat ücreti) x (mesai farkı %’si) + = (5 x 10 x 25% + =) 62,5TL
Haftalık 45 saati aşan mesailerde:
(Normal saat ücreti=10TL)+(saatlik %50 mesai farkı=5TL)x(toplam mesai saati=5)=75TL şeklinde hesaplanır.

TAŞERON İŞÇİLERİN TÜM YARDIM PARALARI

696 Sayılı KHK ile kadroya geçişi yapılan taşeron işçilerin yemek,taşıt,sendika aidatı,fazla çalışma ücreti,yakacak yardımı konularında Sağlık Bakanlığınca Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına sorulan görüş yazısına ilgili Bakanlık tarafından verilen cevaplar yazımız ekindedir. Sağlık Bakanlığı Strateji Daire Başkanlığınca illere gönderilen yazıda çalışma Bakanlığına sorulan soru ve ilgili soruya çalışma bakanlığınca verilen cevap şeklinde yazı hazırlanmıştır.

Yazıda yer alan hususları özetlemek gerekirse;

-Taşeron İşçilere Taşıt yardımı uygulamasında kadroya geçmeden önceki uygulamanın devam etmesi gerektiği,

-Daha önce yemek yardımı almayan taşeron işçilere 5 TL yemek yardımı yapılması daha önce yemek yardımı alıp tutarı 5 TL nin altında olanların yemek bedelinin 5 TL ye çıkarılması ,5 TL den fazla yemek bedeli alanlar için ise eski uygulamanın devam etmesi gerektiği,

– Kadroya geçen taşeron işçilerde toplu iş sözleşmesi bulunmadığından veya sona erdiğinden ücret ile diğer maliye sosyal hakları Çalışma Bakanlığınca  yayımlanan söz konusu toplu iş sözleşmesi hükümlerine göre belirlenen işçilerden üyelik veya dayanışma aidatı kesilemeyeceği

-Kadroya geçen taşeron işçilerin kadroya geçmeden önceki sözleşmelerinde 4857 sayılı İş Kanununda belirlenen orandan daha yüksek fazla mesai ücret ödenmesi yönünde hüküm var ise ilgili işçilere ödenecek olan fazla çalışma ücretlerinde ilgili tutarlara göre ödeme yapılması gerektiği,

-Taşerondan kadroya geçen işçilere ödenecek olan yakacak ve çocuk yardımlarında yer alan tutarların brüt tutarlar olduğu ve işçilere ödeme yapılırken ilgili tutarlardan gerekli kesintiler yapıldıktan sonra ödeme yapılması gerektiği,

-Her ikiside taşeron işçi iken kadroya geçişi yapılan eşlerin yakacak yardımından ayrı ayrı olarak yararlanabileceği

hususlarında görüş verilmiştir.

Sağlık Bakanlığı Strateji Başkanlığınca yayımlanan yazıda yer alan soru ve cevaplar yazımız ekinde yer almaktadır.

İlgili Yazının Kadroya Geçen Taşeron İşçilerin Taşıt Yardımı Hakkındaki Bölümü

Soru 1: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yapılan Toplu İş Sözleşmesine ilişkin duyuruda taşıt yardımında mevcut uygulamaya devam edileceği belirtilmiş ise de, Bakanlığımız merkez teşkilatında verilen servis hizmetinden sürekli işçilerin ücretsiz olarak faydalanıp faydalanamayacağı, faydalanmak istemeyenlerin münferit taleplerinin dikkate alınarak aylık ücretleriyle birlikte taşıt yardımının yapılıp yapılamayacağı,

Soru 2: Taşıt yardımı ile ilgili olarak toplu iş sözleşmesi devam edenlerde mevcut uygulamaya devam edileceğinden taşra teşkilatımızda aynı il ve ilçe sınırları içerisinde farklı yol ücreti ödendiğinden bu farklı ödemeye devam edilip edilemeyeceği ayrıca toplu iş sözleşmesi biten veya hiç toplu iş sözleşmesi olmayan bu kapsamdaki personele taşıt yardımı ile ilgili nasıl bir yol izleneceği,

Soru 3: Taşıt yardımına ilişkin, yol bedeli yüklenici tarafından ayni olarak karşılanmakla birlikte aylık gün sayısı il merkez birim çalışanları için 22 (yirmi iki) diğer sağlık tesisleri için ise 26 (yirmi altı) gün olarak hesaplanarak günde iki adet olmak üzere il kartları verilen ve ilk temin sırasındaki kart bedeli ve kart dolum ücretlerinin yüklenici tarafından karşılandığı uygulamaya idaremiz tarafından devam mı edileceği yoksa taşıt yardımının işçilere nakdi olarak mı uygulanacağı,

Cevap: 1-2-3: “Toplu iş sözleşmesi hükümlerinde taşıt yardımı ile ilgili olarak “Mevcut uygulamaya devam edilir.” şeklinde düzenleme yapıldığından, geçiş işlemleri öncesinde İdareniz bünyesinde uygulanan taşıt yardımı ile ilgili esaslara devam edilmesinin gerektiği düşünülmektedir. ” şeklinde ifade edilmiştir.

İlgili Yazının Kadroya Geçen Taşeron İşçilerin Yemek  Yardımı Hakkındaki Bölümü

Soru 4: Yemek yardımı ile ilgili olarak mezkûr duyuruda 5,00 TL olarak belirlenen ücretin bu kapsamdaki toplu iş sözleşmesi devam eden veya etmeyen, ihale dokümanında yemek ücretleri farklı belirlenen tüm personel için 5,00 TL olarak uygulanıp uygulanmayacağı,

Cevap 4: “375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 23 üncü maddesi gereğince, işçilerin geçiş öncesi çalıştıkları alt işveren işyeri için imzalanmış toplu iş sözleşmelerinin yürürlük süresinin bitimine kadar uygulanacak olması sebebiyle, yürürlük süresi devam eden toplu iş sözleşmelerinden yararlanan işçilere yapılacak yemek yardımında toplu iş sözleşmesinin ilgili hükümlerinin esas alınması gerektiği,

Geçiş öncesi çalıştığı alt işveren işyerinde toplu iş sözleşmesi bulunmadığından bireysel iş sözleşmesi hükümleri ile sürekli işçi kadrolarına geçen ve geçişten öncesi çalıştığı alt işveren işyeri için imzalanmış toplu iş sözleşmesinin yürürlük süresi sona erdiği için ücret ile diğer mali ve sosyal hakları Bakanlığımızca yayımlanan söz konusu toplu iş sözleşmesi hükümlerine göre belirlenen işçilerin ise yukarıda da belirtildiği gibi mevcut hakları ile sürekli işçi kadrolarına geçirilmiş olmaları ve toplu iş sözleşmesinde iş sözleşmesine aykırı hükümlerin bulunması halinde iş sözleşmesinin işçi yararına hükümlerinin geçerli olması nedeniyle, her ne kadar Bakanlığımızca yayımlanan toplu iş sözleşmesinde “Yemek Yardımı” ile ilgili olarak “İşçilere fiilen çalışılan günler için bir öğün yemek verilir. Yemek verilmediği takdirde karar tarihinden itibaren fiilen çalışılan günler için 5 (Beş) TL / Gün tutarında yemek bedeli ödenir.” şeklinde düzenleme yapılmış olsa da ihale sözleşmelerinde daha yüksek yemek bedeli öngörülen işçilere yüksek olan yemek bedelinin ödenmesine devam edilmesinin gerektiği değerlendirilmektedir. ” denilmiştir.

İlgili Yazının Kadroya Geçen Taşeron İşçilerden Sendika Aidatı Kesilip Kesilmeyeceği  Hakkındaki Bölümü

Soru 5: Sendika aidatı olarak kesilen tutarların kadroya geçen işçilerden kesilip kesilmeyeceği ve sendika üyeliklerinin devam edip etmeyeceği,

Cevap 5: “375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 23 üncü maddesinin altıncı fıkrası hükmünden anlaşıldığı üzere sürekli işçi kadrolarına geçen işçilerin geçiş öncesinde çalıştıkları alt işveren işyerleri için imzalanmış olan toplu iş sözleşmeleri yürürlük süresinin sona erdiği tarihe kadar uygulanacaktır.

6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 39′ uncu maddesinde; toplu iş sözleşmesinden taraf işçi sendikasının üyelerinin yararlanacağı, sözleşmenin imzalandığı tarihte üye olanların yürürlük tarihinden, imza tarihinden sonra üye olanların ise üyeliklerinin taraf sendika tarafından işverene bildirildiği tarihten itibaren yararlanacakları, toplu iş sözleşmesinin imzası sırasında taraf işçi sendikasına üye olmayanlar, sonradan işyerine girip de üye olmayanlar veya imza tarihinde taraf işçi sendikasına üye olup da ayrılanlar veya çıkarılanların toplu iş sözleşmesinden yararlanabilmelerinin, toplu iş sözleşmesinin tarafı olan işçi sendikasına dayanışma aidatı ödemelerine bağlı olduğu, bunun için işçi sendikasının onayının aranmayacağı, dayanışma aidatı ödemek suretiyle toplu iş sözleşmesinden yararlanmanın, talep tarihinden geçerli olduğu, imza tarihinden önceki taleplerin imza tarihi itibarıyla hüküm doğuracağı öngörülmüştür.

Söz konusu maddeye göre de; toplu iş sözleşmesinden yararlanma taraf sendikaya üye olma veya dayanışma aidatı ödeme şartına bağlı olduğundan, geçiş öncesi alt işveren işyeri için imzalanmış toplu iş sözleşmesinden üye olarak ya da dayanışma aidatı ödeyerek yararlanan işçilerden üyelik veya dayanışma aidatı kesilebileceği; diğer taraftan toplu iş sözleşmesi bulunmadığından veya sona erdiğinden ücret ile diğer maliye sosyal hakları Bakanlığımızca yayımlanan söz konusu toplu iş sözleşmesi hükümlerine göre belirlenen işçilerden üyelik veya dayanışma aidatı kesilemeyeceği değerlendirilmektedir. ” denilmiştir.

İlgili Yazının Fazla Çalışma Ücretleri  Hakkındaki Bölümü

Soru 6: Geçiş öncesinde ihale dokümanlarında resmi tatilde çalışan personelin ücretlerinin yüzdelik dilim ve bu dilimlerde kişi sayısı kısıtlaması mevcuttu. Geçiş sonrası bu kısıtlamaların devam edip etmeyeceği,

Cevap 6:  “Sürekli işçi kadrolarına geçirilen işçilerin ücret ile diğer mali ve sosyal haklarına ilişkin hususlar 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 23 üncü maddesinin altıncı fıkrasında ve 01/01/2018 tarihli ve 30288 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan “Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmet Alımı Sözleşmeleri Kapsamında Çalıştırılmakta Olan İşçilerin Sürekli İşçi Kadrolarına veya Mahalli İdare Şirketlerinde İşçi Statüsüne Geçirilmesine İlişkin 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 23 ve Geçici 24 üncü Maddelerinin Uygulanmasına Dair Usul ve Esaslara” ilişkin Tebliğin 21 nci maddesinde düzenlenmiş ve bu düzenlemeler uyarınca işçiler mevcut hakları ile sürekli işçi kadrolarına geçirilmişlerdir.

Diğer yandan, 4857 sayılı İş Kanunu’nun ”Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışma” başlıklı 44 üncü maddesinde, “Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde işyerlerinde

çalışılıp çalışılmayacağı toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmeleri ile kararlaştırılır. Sözleşmelerde hüküm bulunmaması halinde söz konusu günlerde çalışılması için işçinin onayı gereklidir. Bu günlere ait ücretler 47 nci maddeye göre ödenir.” denilmektedir.

Anılan Kanunun “Genel tatil ücreti” başlıklı 47 nci maddesinde de, bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücretinin ödeneceği, öngörülmüştür.

Bu miktar asgari olup, iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile işçi lehine artırılabilmektedir.

Buna göre Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışılması halinde ücret konusunda ihale sözleşmesinde, 4857 sayılı İş Kanununun 44 üncü maddesinde yer alan hükmün üstünde bir ücret öngörülmüş ise mevcut uygulamaya devam edilmesinin gerektiği değerlendirilmektedir. ’’ şeklinde cevap verilmiştir.

Soru 7: Toplu iş sözleşmelerinde ikramiyeler için Ocak-Temmuz, Mart-Eylül, Nisan- Ekim, Mayıs-Kasım dönemleri belirtilmiş olup 31 Mart 2018 tarihinde işten ayrılan işçilere ikramiyenin 3 ay için ödenip ödenemeyeceği,

Cevap 7: “375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 23 üncü maddesi gereğince işçilerin geçişten önce alt işveren işyeri için imzalanmış toplu iş sözleşmeleri yürürlük tarihinin sonuna kadar uygulanacağından, işçinin yararlanmakta olduğu toplu iş sözleşmesinde ikramiyenin altı aylık periyodlar şeklinde ödeneceğine ilişkin düzenleme yapılmış olması ve bu toplu iş sözleşmelerinin yürürlük süresi içinde işten ayrılan işçilere ödemenin çalıştığı süreye orantılı olarak yapılmasının gerektiği düşünülmektedir. ” denilmiştir.

İlgili Yazının Taşeron İşçilere Ödenecek Olan Çocuk ve Yakacak Yardımlarının Brüt Olduğu Hk. Bölüm 

Soru 8: Kist maaşlarda AY/TL olan çocuk parası ve yakacak yardımı ödemelerinin günlü mü yoksa aylık mı ödeneceği ve ödemenin brüt tutar mı yoksa net tutar üzerinden mi yapılacağı,

Cevap 8: “Bakanlığımızca yayımlanan toplu iş sözleşmesi hükümlerinde çocuk yardımı “İşçilere, üç çocukla sınırlı olmak üzere her bir çocuk için her ay 25 (yirmibeş) TL / Ay çocuk yardımı yapılır. “, yakacak yardımı ise “İşçilere her ay 30 (otuz) TL / Ay yakacak yardımı yapılır.” Şeklinde düzenlenmiş olup; söz konusu yardımların net ödeneceğine ilişkin bir ifadeye yer verilmediğinden bu ödemelerin brüt bedel üzerinden ödenmesinin gerektiği düşünülmektedir. ”

Soru 9: Toplu iş sözleşmesi olmayan işçilerin Bakanlığınızın yayımladığı esaslar doğrultusunda mali ve sosyal haklardan yararlanıp yararlanamayacağı,

denilmiştir.

Cevap 9: “Bakanlığımızca yayımlanmış olan söz konusu toplu iş sözleşmesi hükümleri geçiş öncesinde çalıştığı alt işveren işyerinde toplu iş sözleşmesi bulunmadığından bireysel iş sözleşmesi hükümleri ile sürekli işçi kadrolarına geçen işçiler ile geçiş öncesi çalıştığı alt işveren işyeri için imzalanan toplu iş sözleşmesi sona eren işçileri kapsadığı, dolayısıyla toplu iş sözleşmesi olmayan işçilerin yararlanacakları değerlendirilmektedir. ” şeklinde ifade edilmiştir.

İlgili Yazının Her ikisi de Taşeron İşçi Olan Eşlerin Ayrı Ayrı   Yakacak Yardımlarından Yararlanacağı  Hk. Bölüm 

Soru 10: “İşçilere her ay 30,00 (otuz) TL./Ay yakacak yardımı yapılır” denilmektedir. Eşlerden her ikisi de, 5510 sayılı sosyal sigortalar ve genel sağlık sigortası kanununun 4/a kapsamında çalışıyorsa, bu yardımdan, eşlerden yalnızca birisinin mi yoksa her ikisi de mi yararlanacağı yapılacak olan yardımın brüt mü yoksa net mi ödeneceği,

Cevap 10: “Bakanlığımızca yayımlanan toplu iş sözleşmesi hükümlerinde yakacak yardımı ile ilgili olarak “İşçilere her ay 30 (otuz) TL / Ay yakacak yardımı yapılır” hükmüne yer verilmiş olup, her iki eşinde 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu nun 4/a kapsamında çalışması durumunda bu yardımın eşlerden yalnızca birisine ödeneceğine ilişkin bir ayrım yapılmamıştır. Ayrıca söz konusu yardımın net ödeneceğine ilişkin bir ifadeye de yer verilmediğinden, bu miktarın brüt olduğu değerlendirilmektedir. ” şeklinde cevap verilmiştir.

Soru 11: 696 Sayılı KHK öncesi yapılan ihalelerde işin niteliğine göre çıplak ücret olarak asgari ücretin (ihale dokümanında işin veya işçinin niteliğine göre göre asgari ücretin %10, %20 fazlası vb.) üzerinde ödemeler yapılabilmekteyken söz konusu işçilere sözleşme gereği yapılan bu fazla ödemelere devam edilip edilmeyeceği,

Cevap 11: “375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 23 üncii maddesi uyarınca Kurumunuz bünyesinde sürekli işçi kadrolarına geçirilen personellerin mevcut hakları ile geçiş işlemlerinin gerçekleştirilmesi gerektiğinden, ihale sözleşmesinde işçilere verilecek ücretler hususunda asgari ücretin belirli bir yüzde fazlası şeklinde bir hesaplama yapılacağının öngörülmüş olması halinde işçilerin geçiş işlemleri gerçekleştirilirken de mevcut hesaplama yönteminin uygulanmasının gerektiği, ancak bundan sonraki yıllarda mevcut uygulamanın devam ettirilip ettirilmeyeceği hususunun söz konusu işçiler ile yapılacak hizmet sözleşmesi ile belirlenmesinin idarenizin takdirinde olduğu düşünülmektedir. ” şeklinde cevap verilmiştir.