4/D Kamu İşçilerinin Sesi! Ezgi YILMAZ

4/D Kamu İşçilerinin Sesi! Ezgi YILMAZ

Kamu çerçeve protokolü ve Belediye Şirketlerinde çalışan işçilerin durumu

KAMU ÇERÇEVE PROTOKOLÜNE İLİŞKİN OLARAK BELEDİYE ŞİRKETLERİNDE ÇALIŞAN İŞÇİLERİN DURUMUNA DAİR

696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile kadroya geçerek çalışan işçiler arasında ve sosyal medyada son günlerde Kamu Çerçeve Toplu İş Sözleşmesi hükümlerinden yararlanma durumu ile ilgili hatalı, olumsuz ve aleyhe olabilecek şekilde, kamuoyunu yanlış yönlendirmeye sebebiyet veren, bir kısım ilgisiz kişiler tarafından haber ve dedikoduların yayılmış olduğu tarafımızca tespit edilmiştir. Bu çerçevede; kamuoyunun doğru bilgilendirilmesini sağlamak üzere, aşağıdaki açıklamanın yapılmasına ihtiyaç duyulmuştur.

Bilindiği üzere; 20/11/2017 tarihli ve 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin127. maddesiyle 27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye eklenen geçici 23 ve geçici 24. maddelerinde belirtilen kamu kurum ve kuruluşlarında 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve diğer mevzuat hükümleri uyarınca personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmeleri kapsamında yükleniciler tarafından çalıştırılanların sürekli işçi kadrolarına veya mahalli idare şirketlerinde işçi statüsüne geçirilmesine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiş olup uygulamada ortaya çıkabilecek tereddütlerin giderilmesi ve kurumlar arasında uygulama birliğinin sağlanması amacıyla Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından Uygulama Tebliği hazırlanmıştır. Buna göre birçok kamu kurumu, belediye ve il özel idaresinde işçiler alt işveren nezdinde çalışmaktayken 696 sayılı KHK ile 2 Nisan 2018 tarihinde genel bütçe kapsamındaki kurumlarda sürekli işçi kadrosuna, belediye ve il özel idaresindekiler ise işçi kapsamında istihdam edilmeye başlanmıştır.

Anayasamızın 2. maddesinde; “Türkiye Cumhuriyeti, … sosyal bir hukuk Devletidir.” 53.maddesinde; “İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu iş sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”

6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 2. maddesinde; “(1) Bu Kanunun uygulanmasında; … h) Toplu iş sözleşmesi: İş sözleşmesinin yapılması, içeriği ve sona ermesine ilişkin hususları düzenlemek üzere işçi sendikası ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren arasında yapılan sözleşmeyi, … ifade eder.”

“Toplu iş sözleşmesinden yararlanma” başlıklı 39. maddesinde; “(1) Toplu iş sözleşmesinden taraf işçi sendikasının üyeleri yararlanır. … (4) Toplu iş sözleşmesinin imzası sırasında taraf işçi sendikasına üye olmayanlar, sonradan işyerine girip de üye olmayanlar veya imza tarihinde taraf işçi sendikasına üye olup da ayrılanlar veya çıkarılanların toplu iş sözleşmesinden yararlanabilmeleri, toplu iş sözleşmesinin tarafı olan işçi sendikasına dayanışma aidatı ödemelerine bağlıdır.”

Ek Madde 2 de ise; “(1) Hükümet, kamu işveren sendikaları ile işçi sendikaları konfederasyonları arasında; a) 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli (I), (II), (III) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan kamu idareleri ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar, kanunla kurulan fonlar ve kefalet sandıkları, özel kanunlarla kurulan diğer kamu kurum ve kuruluşları, hizmetlerini genel bütçenin transfer tertiplerinden yardım alarak yürüten kamu kurum ve kuruluşlarında,

b) Kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı ortaklıkları (iştirakler hariç), birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin %50’sinden fazlası kamu kurum ve kuruluşlarına ait olan her türlü işletme ve şirketler, 24/11/1994 tarihli ve 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun çerçevesinde özelleştirme kapsamında veya programında bulunanlardan sermayesinin %50’sinden fazlası kamuya ait kuruluşlarda,

c) İl özel idareleri, belediyeler ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birlikleri, belediyelerin bağlı kuruluşları, müessese ve işletmeleri ile bunların birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin %50’sinden fazlasına sahip oldukları şirketlerde, çalıştırılan işçilerin mali ve sosyal haklarını belirlemek üzere kamu toplu iş sözleşmeleri çerçeve anlaşma protokolü imzalanabilir. Bu protokol hükümleri geçerlilik süresi içinde bu madde kapsamındaki idareler ile taraf konfederasyona üye olan sendikalar için bağlayıcıdır.” hükümleri yer almaktadır.

İlgili mevzuat uyarınca toplu iş sözleşmesi, işçi sendikası ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren arasında, iş sözleşmesinin (hizmet akdinin) yapılması, muhtevası ve sona ermesi ile ilgili hükümleri düzenlemek için yapılan, tarafların karşılıklı hak ve borçlarını, toplu iş sözleşmesinin uygulanması ve denetimi ile uyuşmazlıkların çözüm yollarına ilişkin hükümleri de içerebilen yazılı bir sözleşmedir. İştirak ise: Kamu iktisadi teşebbüslerinin veya bağlı ortaklıklarının, sermayelerinin en az yüzde on beşine en çok yüzde ellisine sahip bulundukları anonim şirketlerdir. İştirakler tümüyle özel hukuk hükümlerine tabi olarak faaliyetlerini sürdürmektedirler.
Toplu iş sözleşmesinin taraflarının değişen ekonomik durumlar karşısında, sözleşmede değişiklik yapmak ve sözleşmeyi yeni koşullara uyarlamak amacıyla toplu iş sözleşmesi hükümlerini değiştirmelerinin ve ek protokol yapmalarının olanaklı olduğu, toplu iş sözleşmesinin tarafları arasında yapılan bu değişikliklerin yapıldıkları tarihten ileriye dönük olarak sonuçlarını doğuracağı, yetkili sendika ile işveren arasında bağıtlanan toplu iş sözleşmesinden yararlanmak amacıyla kendi isteği ile toplu iş sözleşmesi kapsamına giren işçinin toplu iş sözleşmesinden faydalanmasıyla birlikte toplu iş sözleşmesinin işçiler yararına getirdiği akçalı menfaatlerden (ücret, yemek yardımı, ikramiye vs. gibi) de yararlanması işçinin yasal hakkı olduğu açıktır.

T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı, Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (TÜRK-İŞ) Genel Başkanı, Türkiye Hak İşçi Sendikaları Konfederasyonu (HAK-İŞ) Genel Başkanı ve Türk Ağır Sanayii ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası (TÜHİS) temsilcisinin katılımı ile 09 Mayıs 2023 tarihinde 2023 Yılı Kamu Toplu İş Sözleşmeleri Çerçeve Anlaşma Protokolü imzalanmıştır. İmzalanan protokol kamu işçilerinin taban ücretleri, ücret zamları, sosyal yardımları, maktu ödemeleri, diğer özlük ve yan haklarında iyileştirmeler yapılmıştır. Protokol kapsamında kalan belediyeler ve kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan tüm sürekli işçilerin protokolde yer alan haklardan faydalanması gerekir.
Bu çerçevede; kanuni düzenleme kapsamındaki kamu kurum ve kuruluşlarının (üniversiteler dâhil) Kamu Toplu İş Sözleşmeleri Çerçeve Anlaşma Protokolüne uymakla yükümlü olduğu, gerekli uyumun sağlamasını teminen tarafların TİS ek protokolü ile değişiklik yaparak uygulanmakta olan toplu iş sözleşmelerini Çerçeve Anlaşma Protokolü hükümlerine uyumlu hale getirmeleri gerektiği,

Kamu Toplu İş Sözleşmeleri Çerçeve Anlaşma Protokolünün uygulanacağı yerlerin; Devlet ve ona bağlı olmak üzere genel, katma ve özel bütçeli daireler (kamu idareleri) ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar, özel kanunlarla kurulan diğer kamu kurum ve kuruluşları, hizmetlerini genel bütçenin transfer tertiplerinden yardım alarak yürüten kamu kurum ve kuruluşları, kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı ortaklıkları (iştirakler hariç), birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin %50’sinden fazlası kamu kurum ve kuruluşlarına ait olan her türlü işletme ve şirketler, il özel idareleri, belediyeler ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birlikleri, belediyelerin bağlı kuruluşları, müessese ve işletmeleri ile bunların birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin %50’sinden fazlasına sahip oldukları şirketler olarak sayılabileceği,

Kamu Toplu İş Sözleşmeleri Çerçeve Anlaşma Protokolü ve yapılacak ek protokol hükümleri geçerlilik süresi içinde düzenleme kapsamındaki idareler ile taraf konfederasyonlara üye olan sendikalar için bağlayıcı nitelikte olacağı, ancak belediye şirketleri yönünden Kamu Toplu İş Sözleşmeleri Çerçeve Anlaşma Protokolü ve bu protokole ek nitelikte yapılan tüm protokollerin bağlayıcı olma hususunun tartışmalı olduğu, ilgili belediyenin veya belediye şirketinin işveren sendikası TÜHİS’e üye olup olmamasına göre bu durumun değişiklik arz edeceği, üye olanlar yönünden bağlayıcı olsa bile, üye olmayanlar için bu şirketlerin genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri kapsamına girmemesi, döner sermayeli bir kuruluş niteliği bulunmaması, sermayesinin yarısından fazlası genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerine ait olan bir sermaye şirketi statüsünde olmaması gibi nedenlerle bağlayıcı olmayacağı, diğer bir ifadeyle bu şirketlerde çalışan işçilerin bu protokolden yararlanamayacağı, dolayısıyla Belediye şirketlerinde çalışan işçilerin Kamu Toplu İş Sözleşmeleri Çerçeve Anlaşma Protokolü kapsama dahil olup olmama durumunun her bir belediye şirketi yönünden ayrı ayrı değerlendirilmesi gerektiği hukuken mütalaa olunur.

Atabay Hukuk & Danışmanlık olarak, çalışanların, emekçilerin gerek KHK ile kadroya geçiş dönemindeki sorunlarına karşı gerekse de geçişten sonraki sorun ve hak kayıplarına karşı hukuki mücadele etmekten geri durmamış, işçilerin anayasal bir hakkı olan sendika, toplu iş sözleşmesi ve ücret ile diğer sosyal haklarına dair alanında öncü ve ayrı bir motivasyon ile fiili ve hukuki olarak sahip çıkmıştır. Bundan sonra da işçilerin yanında olmayı kararlı bir şekilde sürdüreceğimizden kimsenin kuşkusu olmasın.

Kamuoyuna saygı ile duyurulur. 31.05.2023

Av. Levent ATABAY
Atabay Hukuk & Danışmanlık

Tarım ve Orman Bakanlığı kamu işçileri 2023 - 2024 toplu iş sözleşmesi. Tablo hazırladık tıklayın 

Bolu Abant İzzet Baysal üniversitesi 2023 - 2024 Toplu iş sözleşmesi imzalandı tıklayın 

MEB işçilerinin yeni zamlı maaşları arasında çok az fark vardır tıklayın 

Kamu işçilerine iş primleri ile ilgili önemli açıklama yapıyorum tıklayın

Önceki ve Sonraki Yazılar